Mahabharata Tatparya Nirnaya Kannada 11.226-11.229

ತತ್ ತ್ವಂ ಭವಸ್ವಾsಶು ಚ ದೇವಕೀಸುತಸ್ತಥೈವ ಯೋ ದ್ರೋಣನಾಮಾ ವಸುಃ ಸಃ ।

ಸ್ವಭಾರ್ಯ್ಯಯಾ ಧರಯಾ ತ್ವತ್ಪಿತೃತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ತುಂ ತಪಸ್ತೇಪ ಉದಾರಮಾನಸಃ ॥೧೧.೨೨೬॥

ಕಾಶ್ಯಪನ  ಕುರಿತು ವಿವರಿಸಿದ ಚತುರ್ಮುಖ ಭಗವಂತನಲ್ಲಿ  ‘ನೀನು ಕೂಡಲೇ ದೇವಕಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಆವಿರ್ಭವಿಸು’ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾನೆ.

[ಭಗವಂತ ವಸುದೇವ-ದೇವಕಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದರೂ ಕೂಡಾ,  ಬೆಳೆಯಬೇಕಾಗಿರುವುದು ಬೇರೆಡೆ. ಏಕೆ ಹೀಗೆ? ಇದರ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಕಥೆಯನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಚತುರ್ಮುಖ ನಾರಾಯಣನಿಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ:]

ದ್ರೋಣ ಎಂಬ ಹೆಸರುಳ್ಳ ವಸುವು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯಾದ ಧರೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡು ನಿನ್ನ ಅಪ್ಪನಾಗಬೇಕೆಂದು ಉತ್ಕೃಷ್ಟನಾದ ಮನಸ್ಸುಳ್ಳವನಾಗಿ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿರುವನು.

[ಈ ಕುರಿತಾದ ವಿವರವನ್ನು ಪಾದ್ಮಪುರಾಣದ ಸೃಷ್ಟಿಖಂಡದಲ್ಲಿ(೧೩.೧೪೭) ಕಾಣುತ್ತೇವೆ: ‘ನಂದೋ ದ್ರೋಣಃ  ಸಮಾಖ್ಯಾತೋ ಯಶೋದಾsಥ ಧರಾsಭವತ್’    ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಪುರಾಣದಲ್ಲೂ (ಉಪೋದ್ಘಾತಪಾದೇ-೨೩೮-೨೩೯) ಈ ವಿವರ  ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ: ‘ಪುರುಷಃ ಕಾಶ್ಯಪಸ್ತವಾಸಿದದಿತಿಸ್ತತ್ಪ್ರಿಯಾ  ತಥಾ । ಕಾಶ್ಯಪೋ ಬ್ರಹ್ಮಣೋಂsಶಾಶ್ಚ ಪೃಥಿವ್ಯಾ ಅದಿತಿಸ್ತಥಾ । ನಂದೋ ದ್ರೋಣಃ ಸಮಾಖ್ಯಾತೋ ಯಶೋದಾ ಚ ಧರಾsಭವತ್’]

ತಸ್ಮೈ ವರಃ ಸ ಮಯಾ ಸನ್ನಿಸೃಷ್ಟಃ ಸ ಚಾsಸ ನನ್ದಾಖ್ಯ ಉತಾಸ್ಯ ಭಾರ್ಯ್ಯಾ ।

ನಾಮ್ನಾ ಯಶೋದಾ ಸ ಚ ಶೂರತಾತಸುತಸ್ಯ ವೈಶ್ಯಾಪ್ರಭವೋsಥ ಗೋಪಃ ॥೧೧.೨೨೭ ॥   

ಈರೀತಿ ತಪಸ್ಸನ್ನಾಚರಿಸಿದ ದ್ರೋಣನಿಗೆ (ವಸುದಂಪತಿಗಳಿಗೆ) ನನ್ನಿಂದ ವರವು ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅವನಾದರೋ, ರಾಜಾಧಿದೇವನ^  ವೈಶ್ಯಪತ್ನಿಯಲ್ಲಿ  ಹುಟ್ಟಿ   ನಂದನೆಂಬ ಹೆಸರಿನ ಗೋಪನಾಗಿ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ‘ಧರೆ’ ಯಶೋದೆ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ.

[^ಇಲ್ಲಿ ಆಚಾರ್ಯರು ‘ಶೂರತಾತಸುತಸ್ಯ’ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಶೂರಸೇನನ ತಂದೆಯ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡುಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ, ಶೂರನ ತಮ್ಮನಾದ ರಾಜಾಧಿದೇವನ ಮಗನೇ ನಂದ’. ಇದು ಈ ಮಾತಿನ ಅರ್ಥವಿರಬಹುದು.  ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಪುರಾಣದಲ್ಲಿ(ಉಪೋದ್ಘಾತಪಾದೇ ೭೧.೧೩೭) ಈ ಕುರಿತು ಒಂದು ಸುಳಿವು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ‘ರಾಜಾಧಿದೇವಃ  ಶೂರಶ್ಚ  ವಿಡೂರಥಸುತೋsಭವತ್’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ರಾಜಾಧಿದೇವ ಮತ್ತು ಶೂರಸೇನ ವಿಡೂರಥನ ಮಕ್ಕಳಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವುದರಿಂದ, ಶೂರನ ತಂದೆ ವಿಡೂರಥ, ಅವನ ಮಗ ಎಂದರೆ-ರಾಜಾಧಿದೇವ, ಈ ರಾಜಾಧಿದೇವನ ವೈಶ್ಯಪತ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವನೇ ನಂದ ಎಂದು ನಾವು ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ವಸುದೇವ ಮತ್ತು ನಂದಗೋಪ ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ (cousins) ]    

ತೌ ದೇವಕೀವಸುದೇವೌ ಚ ತೇಪತುಸ್ತಪಸ್ತ್ವದೀಯಂ ಸುತಮಿಚ್ಛಮಾನೌ ।

ತ್ವಾಮೇವ ತಸ್ಮಾತ್ ಪ್ರಥಮಂ ಪ್ರದರ್ಶ್ಯ ತತ್ರ ಸ್ವರೂಪಂ ಹಿ ತತೋ ವ್ರಜಂ ವ್ರಜ ॥೧೧.೨೨೮॥

ಆ ದೇವಕಿ ಮತ್ತು ವಸುದೇವರು ನಿನ್ನನ್ನೇ ಮಗನಾಗಿ  ಪಡೆಯಲು ಬಯಸಿ, ನಿನ್ನ ಸಂಬಂಧಿಯಾದ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿರುವರು.  ಆ ಕಾರಣದಿಂದ ಮೊದಲು ನೀನು  ದೇವಕೀ-ವಸುದೇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವಗೊಂಡು ನಂತರ ವ್ರಜಕ್ಕೆ(ನಂದಗೋಪನ ಮನೆಗೆ) ತೆರಳು. 

ಇತೀರಿತೇ ಸೋsಬ್ಜಭವೇನ ಕೇಶವಸ್ತಥೇತಿ ಚೋಕ್ತ್ವಾ ಪುನರಾಹ ದೇವತಾಃ ।

ಸರ್ವೇ ಭವನ್ತೋ ಭವತಾsಶು ಮಾನುಷೇ ಕಾರ್ಯ್ಯಾನುಸಾರೇಣ ಯಥಾನುರೂಪತಃ ॥೧೧.೨೨೯॥    

ಈರೀತಿಯಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಹೇಳಲ್ಪಡುತ್ತಿರಲು, ಆ ಕೇಶವನು ‘ಹಾಗೇ ಆಗಲಿ’ ಎಂದು ಹೇಳಿ, ಮತ್ತೆ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ‘ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಕೂಡಾ ನಿಮಗೆ ವಹಿಸಿರುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕನುರೂಪವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿ’  ಎಂದು ಹೇಳಿದನು.