Mahabharata Tatparya Nirnaya Kannada 21: 90-98

 

[ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿದ ಕೃಷ್ಣ ಮುಂದೆ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು, ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾಗಿ,  ಮುಂದೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಹೇಳಲಿರುವ ಮಾತುಗಳ ಹಿಂದೆ ಯಾವ ಭಾವವಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಮುಂದಿನ ಎರಡು ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ:]

 

ಉದೀರ್ಯ್ಯ ಚೈವಮೀಶ್ವರಃ ಕ್ರತೋರಮುಷ್ಯ ಯೋಗ್ಯತಾ ।

ವೃಕೋದರೇ ಯತೋsಖಿಲಾ ಚತುರ್ಮ್ಮುಖತ್ವಯೋಗ್ಯತಾ     ॥೨೧.೯೦॥

 

ತತಃ ಸುಪೂರ್ಣ್ಣಮಸ್ಯ ತತ್ ಫಲಂ ವಿಧಾತುಮಞ್ಜಸಾ ।

ಜಗಾದ ವಾಯುವಾಹನೋ ವಚೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ ತ್ವಿದಮ್        ॥೨೧.೯೧॥

 

ಸರ್ವಸಮರ್ಥನಾದ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿ, ಯಾವ ಕಾರಣದಿಂದ ಈ ರಾಜಸೂಯ ಯಾಗದ ಸಮಗ್ರವಾದ ಫಲವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಯೋಗ್ಯತೆ (ಮುಂದೆ ಚತುರ್ಮುಖನಾಗುವ ಯೋಗ್ಯತೆ) ಭೀಮಸೇನನಲ್ಲಿ ಇದೆಯೋ, ಅದರಿಂದ ಈ ಯಾಗದ ಪೂರ್ಣಫಲವನ್ನು ಭೀಮಸೇನನಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿಸಿಕೊಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ, ವಾಯುವಾಹನನು (ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣನನ್ನೇರಿ ಸಾಗುವ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು) ಯುಧಿಷ್ಠಿರನನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾತನ್ನು ಹೇಳಿದ:

 

ಕ್ವ ರಾಜಸೂಯಮದ್ಯ ತೇ ಜರಾಸುತೇ ತು ಜೀವತಿ ।

ಜಯೇತ್ ಕ ಏವ ತಂ ಯುಧಾ ಮೃತೋ ನ ಯೋsಪಿ ಸೀರಿಣಾ ॥೨೧.೯೨॥

 

‘ನಿನಗೆ ಪ್ರಚಲಿತ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸೂಯ ಯಾಗ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜರಾಸಂಧ ಬದುಕಿರುವಾಗ ಅವನನ್ನು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಯಾರು ತಾನೇ ಗೆದ್ದಾರು? ಯಾರು ಬಲರಾಮನಿಂದಲೂ ಕೂಡಾ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಲಿಲ್ಲವೋ, ಅಂತಹ ಜರಾಸಂಧನನ್ನು ಯಾರು ಗೆಲ್ಲುತ್ತಾನೆ? 

 

ವಿರಿಞ್ಚಶರ್ವವಾಕ್ಯತಃ ಸಮಸ್ತಲೋಕಜಾಯಿನಿ ।

ಸ್ಥಿತೇ ತು ತೇ ಜರಾಸುತೇ ನ ಸೇತ್ಸ್ಯತಿ ಕ್ರತೂತ್ತಮಃ     ॥೨೧.೯೩॥

 

ಬ್ರಹ್ಮ ಹಾಗೂ ರುದ್ರರ ವರದಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಲೋಕವನ್ನೂ ಗೆದ್ದ ಜರಾಸಂಧನಿರಲು ನಿನ್ನ ರಾಜಸೂಯ ಯಾಗವು ಸಿದ್ಧವಾಗುವುದಿಲ್ಲ’.

 

ಇತೀರಿತೇ ರಥಾಙ್ಗಿನಾ ಜಗಾದ ಧರ್ಮ್ಮನನ್ದನಃ ।

ನಿವರ್ತ್ತಿತಂ ಮನಃ ಕ್ರತೋರಲಂ ಮಮಾಮುನಾ ಪ್ರಭೋ    ॥೨೧.೯೪॥

 

ಈರೀತಿಯಾಗಿ ಚಕ್ರಧರನಾದ ಕೃಷ್ಣನಿಂದ ಹೇಳಲ್ಪಡುತ್ತಿರಲು, ಧರ್ಮರಾಜನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: ‘ಪ್ರಭೋ, ಈಗ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಯಜ್ಞದಿಂದ ನಿವೃತ್ತವಾಗಿದೆ’ ಎಂದು.  

 

ಬಭೂವುರೇವ ಭೂಭೃತೋ ನಚಾsಧಿರಾಜ್ಯಮಾಪಿರೇ ।

ಯದಾ ಚ ಚಕ್ರವರ್ತ್ತಿನಸ್ತದೇದೃಶಾ ನ ಶತ್ರವಃ                          ॥೨೧.೯೫॥

 

ಈ ಮೊದಲು ಅನೇಕ ರಾಜರು ಬಂದು ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಕಲ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಶಕ್ತರಾಗಲಿಲ್ಲ(ಎಲ್ಲರೂ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ). ಇನ್ನು ಹಿಂದೆ ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳಾದವರು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ), ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ  ಜರಾಸಂಧನಂತಹ ಬಲಿಷ್ಠ ಶತ್ರುಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲ.

 

ಇತೀರಿತೇsಮುನಾsವದತ್ ಪ್ರಧಾನಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ।

ಪದಂ ಚತುರ್ಮ್ಮುಖಸ್ಯ ವಾ ಸುಸಾದ್ಧ್ಯಮೇವ ಯತ್ನತಃ              ॥೨೧.೯೬॥

 

ಈರೀತಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿದಾಗ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣನ ಮಗನಾದ ಭೀಮಸೇನನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: ‘ಚತುರ್ಮುಖನ ಪದವಿಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟು ಗಳಿಸಬಹುದು’ ಎಂದು.

 

ನಿಜಾನುಭಾವವರ್ಜ್ಜಿತಾ ಹರೇರನುಗ್ರಹೋಜ್ಝಿತಾಃ ।

ಮಹಾಪ್ರಯತ್ನವರ್ಜ್ಜಿತಾ ಜನಾ ನ ಜಗ್ಮುರುನ್ನತಿಮ್                 ॥೨೧.೯೭॥

 

‘ಸ್ವರೂಪಭೂತವಾದಭಕ್ತಿಯಿಂದ ರಹಿತರಾದವರು, ಪರಮಾತ್ಮನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಉಜ್ಝಿತರಾದವರು (ವರ್ಜಿತರಾದವರು),  ಮಹಾಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡದ ಜನರು ಎತ್ತರದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ.

 

ಸ್ಥಿರೋsನುಭಾವ ಏವ ಮೇ ಮಹಾನನುಗ್ರಹೋ ಹರೇಃ ।

ಪ್ರಯತ್ನಮೇಕಮಗ್ರತೋ ನಿಧಾಯ ಭೂತಿಮಾಪ್ನುಮಃ              ॥೨೧.೯೮॥

 

ನನಗೆ ಪರಮಾತ್ಮನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ನನ್ನ ಮೇಲಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮುಂದೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಂದೋಣ’ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಭೀಮಸೇನ.