Mahabharata Tatparya Nirnaya Kannada 11.199-11.201

ಯ ಉಗ್ರಸೇನಃ ಸುರಗಾಯಕಃ ಸ ಜಾತೋ ಯದುಷ್ವೇಷ ತಥಾಭಿಧೇಯಃ ।

ತವೈವ ಸೇವಾರ್ತ್ಥಮಮುಷ್ಯ ಪುತ್ರೋ ಜಾತೋsಸುರಃ ಕಾಲನೇಮಿಃ ಸ ಈಶ ॥೧೧.೧೯೯॥    

ಉಗ್ರಸೇನನೆಂಬ ದೇವತೆಗಳ ಹಾಡುಗಾರ ಯಾರಿದ್ದಾನೋ, ಅವನು ನಿನ್ನ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಯಾದವರಲ್ಲಿ ಅದೇ ಹೆಸರುಳ್ಳವನಾಗಿ (ಉಗ್ರಸೇನ ಎಂಬ ಹೆಸರುಳ್ಳವನಾಗಿ) ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಎಲೋ ಈಶನೇ,  ಈ ಉಗ್ರಸೇನನ  ಮಗನಾಗಿ ಕಾಲನೇಮಿ ಅಸುರ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.

ಯಸ್ತ್ವತ್ಪ್ರಿಯಾರ್ತ್ಥಂ ನ ಹತೋ ಹಿ ವಾಯುನಾ ಭವತ್ಪ್ರಸಾದಾತ್ ಪರಮೀಶಿತಾsಪಿ ।

ಸ ಏಷ ಭೋಜೇಷು ಪುನಶ್ಚ ಜಾತೋ ವರಾದುಮೇಶಸ್ಯ ಪರೈರಜೇಯಃ ॥೧೧.೨೦೦॥

ನಿನ್ನ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಸಮರ್ಥನಾಗಿರುವ ಮುಖ್ಯಪ್ರಾಣ,  ನಿನ್ನ ಪ್ರೀತಿಗಾಗಿ ಯಾರನ್ನು ಹಿಂದೆ ಕೊಲ್ಲಲಿಲ್ಲವೋ,  ಅಂತಹ ಆ ಕಾಲನೇಮಿ, ಇದೀಗ  ಭೋಜರಲ್ಲಿ(ಯಾದವರಲ್ಲಿ) ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ರುದ್ರನ ವರದಿಂದ ಆತ ಬೇರೊಬ್ಬರಿಂದ ಜಯಿಸಲಸಾಧ್ಯನಾಗಿ (ಅಜೇಯನಾಗಿ) ಉಳಿದಿದ್ದಾನೆ.

[ಮಹಾಭಾರತದ ಆದಿಪರ್ವದಲ್ಲಿ(೬೮.೬೭) ಈ ಪ್ರಮೇಯವನ್ನು ‘ಕಾಲನೇಮಿರಿತಿ ಖ್ಯಾತೋ ದಾನವಾನಾಂ ಮಹಾಬಲಃ । ಸ ಕಂಸ ಇತಿ ವಿಖ್ಯಾತ ಉಗ್ರಸೇನಸುತೋ ಬಲೀ’ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರಾಣದಲ್ಲೂ(೧೮೧.೧) ಕೂಡಾ ಈ ವಿವರ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ: ‘ಕಾಲನೇಮಿರ್ಹತೋ ಯೋsಸೌ ವಿಷ್ಣುನಾ ಪ್ರಭವಿಷ್ಣುನಾ ।  ಉಗ್ರಸೇನಸುತಃ ಕಂಸಃ  ಸಂಭೂತಃ ಸ ಮಹಾಸುರಃ’.

ಆದರೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಆದಿಪರ್ವದಲ್ಲಿ(೬೮.೧೨-೧೩) ಉಗ್ರಸೇನನ ಕುರಿತು ‘ಸ್ವರ್ಭಾನುರಿತಿ ವಿಖ್ಯಾತಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಯಸ್ತು ಮಹಾಸುರಃ ।  ಉಗ್ರಸೇನ ಇತಿ ಖ್ಯಾತಃ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.  ಇಲ್ಲಿ ‘ಸ್ವರ್ಭಾನು’ ಎನ್ನುವ ದೈತ್ಯ ಉಗ್ರಸೇನ ಎಂದು ಖ್ಯಾತನಾಗಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೇಲಿನ ವಿವರಣೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲವೇ? ಅಲ್ಲ! ಏಕೆಂದರೆ  ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವುದು ಅಸುರ ಆವೇಶವನ್ನು. ಅಂದರೆ: ಉಗ್ರಸೇನನಲ್ಲಿ ‘ಸ್ವರ್ಭಾನು’ ಎನ್ನುವ ಅಸುರನ ಆವೇಶವಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದಷ್ಟೇ ಈ ಮಾತಿನ ತಾತ್ಪರ್ಯ. ಅಸುರಾವೇಶದಿಂದಲೇ ಉಗ್ರಸೇನನಿಗೆ ಕಂಸನನ್ನು ಪಾಲನೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಅಭಿಲಾಷೆ ಬಂದಿರುವುದು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ‘ಸ್ಯಮಂತಕ ಮಣಿ ನನಗೇ ಬೇಕು’ ಎಂಬಿತ್ಯಾದಿ  ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆಯನ್ನು ಆತ ತೋರಿರುವುದೂ ಅಸುರ ಆವೇಶದಿಂದಲೇ.]

ಸ ಔಗ್ರಸೇನೇ ಜನಿತೋsಸುರೇಣ ಕ್ಷೇತ್ರೇ ಹಿ ತದ್ರೂಪಧರೇಣ ಮಾಯಯಾ ।

ಗನ್ಧರ್ವಿಜೇನ ದ್ರಮಿಳೇನ ನಾಮ್ನಾ ಕಂಸೋ ಜಿತೋ ಯೇನ ವರಾಚ್ಛಚೀಪತಿಃ ॥೧೧.೨೦೧॥

ಉಗ್ರಸೇನನ ಹೆಂಡತಿಯಲ್ಲಿ,  ಕಪಟ ವಿದ್ಯೆಯಿಂದ ಉಗ್ರಸೇನನ ವೇಷವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದ, ಗಂಧರ್ವಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿರುವ, ದ್ರಮಿಳನೆಂಬ ಅಸುರನಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ  ‘ಕಂಸ’, ರುದ್ರನ ವರಬಲದಿಂದ ಶಚೀಪತಿಯನ್ನೂ ಗೆದ್ದಿದ್ದಾನೆ. 

[ಒಮ್ಮೆ ಉಗ್ರಸೇನನ ಪತ್ನಿ ತವರು ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಗಂಧರ್ವಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿರುವ ದ್ರಮಿಳನೆನ್ನುವ ದೈತ್ಯನ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತಾಳೆ. ಆಕೆಯ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಕಂಡ ಅಸುರ, ಉಗ್ರಸೇನನ ವೇಷವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಕಪಟವಾಗಿ ಬಂದು ಅವಳನ್ನು ಸೇರುತ್ತಾನೆ. ಈ ರೀತಿ  ಉಗ್ರಸೇನನ ಪತ್ನಿಯಲ್ಲಿ ದ್ರಮಿಳನಿಂದ ಕಾಲನೇಮಿಯು ಕಂಸ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾನೆ].