Mahabharata Tatparya Nirnaya Kannada 7.30-7.35

ವಿಚೂರ್ಣ್ಣಿತೇ ಧರಾತಳೇ ನಿಜೇ ಸುತೇ ಸ ರಾವಣಃ ।

ನಿಶಮ್ಯ ಶೋಕತಾಪಿತಸ್ತದಗ್ರಜಂ ಸಮಾದಿಶತ್ ॥೭.೩೦॥

ತನ್ನ ಮಗನಾದ ಅಕ್ಷಕುಮಾರನು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಪುಡಿಪುಡಿಯಾಗಿ ಬಿದ್ದನೆಂದು ಕೇಳಿ ತಿಳಿದ ರಾವಣನು ಶೋಕದಿಂದ ಕಂಗೆಟ್ಟು, ಇಂದ್ರಜಿತುವನ್ನು ಹನುಮಂತನ ನಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಅಥೇನ್ದ್ರಜಿನ್ಮಹಾಶರೈರ್ವರಾಸ್ತ್ರಸಮ್ಪ್ರಯೋಜಿತೈಃ ।

ತತಕ್ಷ ವಾನರೋತ್ತಮಂ ನಚಾಶಕದ್ ವಿಚಾಲನೇ ॥೭.೩೧॥

ತದನಂತರ ಇಂದ್ರಜಿತುವು ಉತ್ತಮವಾದ ಅಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ, ಅಭಿಮಂತ್ರಿತವಾದ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಹನುಮಂತನನ್ನು  ಪೀಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಆದರೆ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಅಲುಗಾಡಿಸಲೂ ಆತ ಸಮರ್ಥನಾಗಲಿಲ್ಲ.

ಅಥಾಸ್ತ್ರಮುತ್ತಮಂ ವಿಧೇರ್ಯ್ಯುಯೋಜ  ಸರ್ವದುಷ್ಷಹಮ್[1] ।

ಸ ತೇನ ತಾಡಿತೋ ಹರಿರ್ವ್ಯಚಿನ್ತಯನ್ನಿರಾಕುಲಃ ॥೭.೩೨॥

ಕೊನೆಗೆ ಇಂದ್ರಜಿತುವು ಯಾರಿಗೂ ಎದುರಿಸಲು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿರುವ, ಬ್ರಹ್ಮದೇವರ ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾದ ಅಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೂಡಿದನು. ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರದಿಂದ ಹೊಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟವನಾದ ಹನುಮಂತನು, ಯಾವುದೇ ಚಿಂತೆ ಇಲ್ಲದೆ, ಮುಂದೆ  ಏನು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಆಲೋಚಿಸಿದನು.

ಮಯಾ ವರಾ ವಿಲಙ್ಘಿತಾ ಹ್ಯನೇಕಶಃ ಸ್ವಯಮ್ಭುವಃ ।

ಸ ಮಾನನೀಯ ಏವ ಮೇ ತತೋsತ್ರ ಮಾನಯಾಮ್ಯಹಮ್ ॥೩೩॥

“ನನ್ನಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮನ ಅನೇಕ ವರಗಳು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. (ಎಷ್ಟೋ ವರಗಳನ್ನು ನಾನು ಮುರಿದಿದ್ದೇನೆ) ಬ್ರಹ್ಮನು ನನಗೆ ಗೌರವಾಸ್ಪದನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆ ಕಾರಣದಿಂದ ಇಂದ್ರಜಿತು ಬಿಟ್ಟ ಈ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ನಾನು  ಗೌರವಿಸುತ್ತೇನೆ” ಎಂದು ಹನುಮಂತ ಚಿಂತಿಸಿದ.

ಇಮೇ ಚ ಕುರ್ಯ್ಯುರತ್ರ ಕಿಂ ಪ್ರಹೃಷ್ಟರಕ್ಷಸಾಂ ಗಣಾಃ ।

ಇತೀಹ ಲಕ್ಷ್ಯಮೇವ ಮೇ ಸ ರಾವಣಶ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ ॥೭.೩೪॥

ಇದಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಬದ್ಧವತ್ ಸ್ಥಿತಂ ಕಪೀನ್ದ್ರಮಾಶು ತೇ ।

ಬಬನ್ಧುರನ್ಯಪಾಶಕೈರ್ಜ್ಜಗಾಮ ಚಾಸ್ತ್ರಮಸ್ಯ ತತ್ ॥೭.೩೫॥

ಸಂತಸಗೊಂಡ ರಾಕ್ಷಸರ ಗಣವು ಏನು ಮಾಡೀತು ಎಂದು ನನಗೆ ಲಕ್ಷ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ರಾವಣನೂ ನನ್ನಿಂದ ನೋಡಲ್ಪಡುತ್ತಾನೆ.

[ನಾನು ಶರಣಾದಂತೆ ನಟಿಸಿದರೆ ಆಗ ರಾವಣನನ್ನೂ ನೋಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂತಸಗೊಂಡ ದೈತ್ಯರ ವರ್ತನೆ ಹೇಗಿರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನೂ  ತಿಳಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ಹನುಮಂತ, ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ತಲೆಬಾಗುತ್ತಾನೆ]

ಈ ರೀತಿ ಯೋಚಿಸಿ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಕಪೀನ್ದ್ರನನ್ನು  ದೈತ್ಯಪಡೆ ಹಗ್ಗಗಳಿಂದ ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆ ಕಟ್ಟಿದ ತಕ್ಷಣ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದ್ದ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರ ಅವಮಾನಗೊಂಡು ಆತನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು  ಹೊರಟು ಹೋಗುತ್ತದೆ.

[ಈ ಪ್ರಸಂಗದ ವಿವರಣೆ ಸುಂದರಕಾಂಡದಲ್ಲಿ(೪೮.೪೮) ಬರುತ್ತದೆ. ‘ಅಸ್ತ್ರಬಂಧಃ ಸ ಚಾನ್ಯಂ ಹಿ ನ ಬಂಧಮನುವರ್ತತೇ’. ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರ ಬಂಧವಿರುವಾಗ ಬೇರೆ ಹಗ್ಗದಿಂದ ಕಟ್ಟಿದರೆ ಅದು ನಿಷ್ಕ್ರೀಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಅವಮಾನ. ಇಲ್ಲಿ ಅವಿವೇಕತನದಿಂದ ದೈತ್ಯರು ಹನುಮಂತನನ್ನು ಹಗ್ಗದಿಂದ ಕಟ್ಟಿ, ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಅವಮಾನ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದ ಅದು ಹೊರಟುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಘಟನೆಯನ್ನು ಕಂಡ ಇಂದ್ರಜಿತ್, ತನ್ನವರ ಅವಿವೇಕತನದಿಂದ  ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರವು ನಿರರ್ಥಕವಾದುದನ್ನು ತಿಳಿದು  ಮರುಗುತ್ತಾನೆ]

---

[1] ‘ಸರ್ವದುಃ ಸಹಮ್’