Mahabharata Tatparya Nirnaya Kannada 8.179-8.182

ತ್ರಿಂಶತ್ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಮಹೌಘಕಾನಾಮಕ್ಷೋಹಿಣೀನಾಂ ಸಹ ಷಟ್ಸಹಸ್ರಮ್ ।

ಶ್ರಮೇಣ ಸಂಯೋಜಯತಾsಶು ರಾಮಂ ಸಜ್ಜೋ ಭವಾಮೀತಿ ದಿದೇಶ ರಾವಣಃ ॥೮.೧೭೯॥

ರಾವಣನ ವಿಶೇಷ ಪಡೆಯ ವಿವರ ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿದೆ.  ಮೂವತ್ತುಸಾವಿರ ಮಹೌಘಗಳು, ಮೂವತ್ತಾರು ಸಾವಿರ ಅಕ್ಷೋಹಿಣಿಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಯುದ್ಧಭೂಮಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾ, “ಬೇಗನೆ ತೆರಳಿ ರಾಮನಿಗೆ ಶ್ರಮವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ.  ನಾನು ಸನ್ನದ್ಧನಾಗುತ್ತೇನೆ”  ಎಂದು ಆಜ್ಞೆಮಾಡುತ್ತಾನೆ ರಾವಣ.

[ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ‘ಮಹೌಘ’ ಎನ್ನುವ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕುರಿತಾದ  ವಿವರ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲೇ  (ಯುದ್ಧಕಾಂಡ ೩೮.೩೩-೩೬) ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ವಿವರಣೆ ಇದೆ:

 

‘ಶತಂ ಶತಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಕೋಟಿ ಮಾಹುರ್ಮನೀಶಿಣಃ । ಶತಂ ಕೋಟಿಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಶಞ್ಖ ಇತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ ।

ಶತಂ ಶಞ್ಖ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಮಹಾ ಶಞ್ಖ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಮ್ ।  ಮಹಾಶಞ್ಖಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಶತಂ ವೃಂದಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಮ್ ।

ಶತಂ ವೃಂದ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಮಹಾವೃಂದಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಮ್। ಮಹಾವೃಂದ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಶತಂ ಪದ್ಮಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಮ್।

ಶತಂ ಪದ್ಮಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಮಹಾಪದ್ಮಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಮ್ । ಮಹಾಪದ್ಮ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಶತಂ ಖರ್ವಮಿಹೋಚ್ಯತೇ ।ಶತಂ ಖರ್ವ ಸಹಸ್ರಾಣಾಂ  ಮಹಾಖರ್ವಮಿತಿ  ಸ್ಮೃತಮ್ । ಮಹಾಖರ್ವಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಸಮುದ್ರಮಭಿಧೀಯತೇ ।

ಶತಂ ಸಮುದ್ರಸಾಹಸ್ರಮೋಘ ಇತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ । ಶತಮೋಘಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಮಹೌಘ ಇತಿ ವಿಶ್ರುತಃ’ 

 

ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿನ ಈ ಶ್ಲೋಕ ಗುಹ್ಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಗಣಿತ ಪುರಾಣಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ರೀತಿಯಾಗಿರುವುದು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ[1].  ‘ಶತಸಹಸ್ರಾಣಾಂ  ಲಕ್ಷಾಣಾಂ    ಶತಮ್  [೧.೦೦೦೦೦೦೦] ಎಂದು ಒಂದು ಕೋಟಿಯ ವಿವರಣೆ ನೀಡಿದ  ವಾಲ್ಮೀಕಿ, ಮುಂದೆ ಗುಹ್ಯ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಿದಂತಿದೆ. ‘ಕೋಟಿಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಶತತಮೋ ಭಾಗಃ’.  ಅಂದರೆ ದಶಕೋಟಿಯನ್ನು[೧೦,೦೦,೦೦,೦೦೦] ಶಞ್ಖ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ‘ಶಞ್ಖಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ಶತತಮೋ ಭಾಗಃ’.  ಅಂದರೆ ದಶಶಞ್ಖ ಅಥವಾ ನೂರು ಕೋಟಿಯನ್ನು [೧೦೦,೦೦,೦೦,೦೦೦] ಮಹಾಶಞ್ಖ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕ್ರಮೇಣ ಇದೇ ರೀತಿ ಓಘ[೧,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦೦] ಮತ್ತು ಮಹೌಘ [೧೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦,೦೦೦] ಎನ್ನುವ ಸಂಖ್ಯಯನ್ನು ನಾವು ತಿಳಿಯಬಹುದು].

ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕ ನಮಗೆ ಅಕ್ಷೋಹಿಣಿಯ ಗಾತ್ರವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ :

ಸೇನಾ ತುಕಡಿ	ಗಜಃ (ಆನೆ)	ರಥಃ	ತುರಗಃ (ಕುದುರೆ)	ಪದಾತಯಃ(ಕಾಲಾಳು)
ಪತ್ತಿಃ	1	1	3	5
3 ಪತ್ತಿಃ=ಸೇನಾಮುಖಃ	3	3	9	15
3 ಸೇನಾಮುಖಃ=ಗುಲ್ಮಃ	9	9	27	45
3 ಗುಲ್ಮಃ = ಗಣಃ	27	27	81	135
3 ಗಣಃ = ವಾಹಿನಿಃ	81	81	243	405
3 ವಾಹಿನಿಃ = ಪೃತನಾಃ	243	243	729	1215
3 ಪೃತನಾಃ =ಚಮೂಃ	729	729	2187	3645
3 ಚಮೂಃ =ಅನೀಕಿನಿಃ	2187	2187	6561	10935
10 ಅನೀಕಿನಿಃ =ಅಕ್ಷೋಹಿಣಿಃ	21870	21870	65610	109350

 

ತದಪ್ರದೃಷ್ಯಂ ವರತಃ ಸ್ವಯಮ್ಭುವೋ ಯುಗಾನ್ತಕಾಲಾರ್ಣ್ಣವಘೂರ್ಣ್ಣಿತೋಪಮಮ್ ।

ಪ್ರಗೃಹ್ಯ ನಾನಾವಿಧಮಸ್ತ್ರಶಸ್ತ್ರಂ ಬಲಂ ಕಪೀಞ್ಛೀಘ್ರತಮಂ ಜಗಾಮ ॥೮.೧೮೦॥

 

ಅಂತಹ, ಯಾರಿಗೂ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ, ಸ್ವಯಂಭುವಿನ ವರ ಬಲವುಳ್ಳ ರಾವಣನ ಸೈನ್ಯ, ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದ ಸಮುದ್ರದಂತೆ ,  ನಾನಾ ವಿಧವಾದ ಅಸ್ತ್ರಶಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಪಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಮುಂದುವರಿದು ಬರುತ್ತಿತ್ತು.

 

ಆಗಚ್ಛಮಾನಂ ತದಪಾರಮೇಯಂ ಬಲಂ ಸುಘೋರಂ ಪ್ರಳಯಾರ್ಣ್ಣವೋಪಮಮ್ ।

ಭಯಾತ್ ಸಮುದ್ವಿಗ್ನವಿಷಣ್ಣಚೇತಸಃ ಕಪಿಪ್ರವೀರಾ ನಿತರಾಂ ಪ್ರದುದ್ರುವುಃ ॥೮.೧೮೧॥

 

ಬರುತ್ತಿರುವ, ಎಣಿಸಲಸಾಧ್ಯವಾದ, ಘೋರವಾಗಿರುವ, ಪ್ರಳಯ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನೋಡಿ, ಉದ್ವೇಗ-ದುಃಖದಿಂದ ಕಪಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಓಡಲಾರಂಭಿಸಿದರು.

 

ವರೋ ಹಿ ದತ್ತೋsಸ್ಯ ಪುರಾ ಸ್ವಯಮ್ಭುವಾ ಧರಾತಳೇsಲ್ಪೇsಪಿ ನಿವಾಸಶಕ್ತಿಃ ।

ಅಜೇಯತಾ ಚೇತ್ಯತ ಏವ ಸಾರ್ಕ್ಕಜಾಃ ಪ್ಲವಙ್ಗಮಾ ದ್ರಷ್ಟುಮಪಿ ಸ್ಮ ನಾಶಕನ್ ॥೮.೧೮೨॥

 

ಹಿಂದೆ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡಾ ವಾಸ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿ ಈ ಬೃಹತ್ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಅಲ್ಪ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಈ ಸೈನ್ಯ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು.  ಆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕೂಡಾ ಅಜೇಯತ್ವದ ವರವಿತ್ತು.  ಅದರಿಂದ ಸುಗ್ರೀವನೇ ಮೊದಲಾದ ಕಪಿಗಳಿಗೆ ಈ ಸೇನೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.

---

[1] ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕುರಿತಾದ  ವಿವರಣೆಯನ್ನು ವೈಜಯಂತಿ ಕೋಶದಲ್ಲಿ ಈರೀತಿ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೇಳಿರುವುದನ್ನೂ ನಾವು ಕಾಣಬಹುದು.

ಶತಂ --> 100 (ನೂರು), ಸಹಸ್ರಂ -->1000 (ಸಾವಿರ), ಅಯುತಂ-->10,000 (ಹತ್ತು ಸಾವಿರ), ನಿಯುತಂ--> 1,00,000 (ಲಕ್ಷ), ಪ್ರಯುತ --> 10,00,000 (ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ/ಮಿಲಿಯನ್), ಅರ್ಬುದ-->1,00,00,000 (ಕೋಟಿ), ನೆರ್ಬುದ -->10,00,00,000 (ದಶ ಕೋಟಿ), ವೃಂದ--> 100,00,00,000 (ನೂರು ಕೋಟಿ), ಖರ್ವ--> 1000,00,00,000 (ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ), ನಿಖರ್ವ--> 10000,00,00,000 (ಹತ್ತು ಸಾವಿರ  ಕೋಟಿ)

ಶಂಖ --> 100000,00,00,000 (ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ/ಬಿಲಿಯನ್), ಪದ್ಮ --> 1000000,00,00,000 (ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ), ಸಮುದ್ರ -->10000000,00,00,000 (ಹತ್ತುಕೋಟಿ ಕೋಟಿ), ಮಧ್ಯ --> 100000000,00,00,000 (ನೂರುಕೋಟಿ ಕೋಟಿ), ಅಂತ -->1000000000,00,00,000 (ಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ), ಪರಾರ್ಧ --> 10000000000,00,00,000 (ಹತ್ತುಸಾವಿರ ಕೋಟಿ ಕೋಟಿ)

ಕನ್ನಡ ಪದ್ಯರೂಪ: https://go-kula.blogspot.com/2018/07/8-179-182.html