Mahabharata Tatparya Nirnaya Kannada 26-291-300

 

ಸ ನ್ಯಸ್ಯ ಕರ್ಮ್ಮಾಣಿ ತದಾSಖಿಲಾನಿ ಯೋಗಾರೂಢಃ ಪರಮಂ ವಾಸುದೇವಮ್ ।

ಸರ್ವೇಶ್ವರಂ ನಿತ್ಯನಿರಸ್ತದೋಷಂ ದ್ಧ್ಯಾಯನ್ ಮುಕ್ತ್ವಾ ದೇಹಮಗಾತ್ ಸ್ವಧಾಮ ॥೨೬.೨೯೧ ॥

 

ಆಗ ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರು  ಹುಟ್ಟಿದಂದಿನಿಂದ ಈತನಕ ಯಾವಯಾವ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರೋ, ಅದೆಲ್ಲವನ್ನೂ  ಭಗವಂತನಲ್ಲರ್ಪಿಸಿ, ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿದ್ದು, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಒಡೆಯನಾದ, ದೋಷರಹಿತ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುತ್ತಾ, ದೇಹವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಸ್ವರ್ಗಲೋಕಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು.

[‘ಪರಮಂ ಪುರುಷಂ ವಿಷ್ಣುಂ ಜಗಾಮ ಮನಸಾ ಪರಮ್’ (೧೯೩.೫೨) ‘ಜಗಾಮ ಪರಮಂ ಸ್ಥಾನಂ ದೇಹಂ ನ್ಯಸ್ಯ ರಥೋತ್ತಮೇ’(೫೫) - ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರು  ದೇಹವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ತೆರಳಿದರು].  

 

ತಂ ಕೇಶವಃ ಪಾಣ್ಡವಾ ಗೌತಮಶ್ಚ ಯಾನ್ತಂ ಸ್ವಲೋಕಂ ದದೃಶುರ್ವಿಹಾಯಸಾ ।

ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನಃ ಪಾಣ್ಡವೈರ್ವಾರ್ಯ್ಯಮಾಣೋSಪ್ಯಗಾತ್ ಖಡ್ಗಂ ಚರ್ಮ್ಮ ಚಾSದಾಯ ತತ್ರ ॥೨೬.೨೯೨ ॥

 

ಹೀಗೆ ಆಕಾಶಮಾರ್ಗವಾಗಿ  ತಮ್ಮ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಉತ್ಕ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರನ್ನು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು, ಪಾಂಡವರು, ಕೃಪಾಚಾರ್ಯರು ನೋಡಿದರು. ಅದೇಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರಿಂದ ತಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟರೂ ಕೂಡಾ,  ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನು ಖಡ್ಗವನ್ನೂ, ಗುರಾಣಿಯನ್ನೂ ಹಿಡಿದು ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರ ಸಮೀಪವನ್ನು ಕುರಿತು ತೆರಳಿದನು.  

[‘ವಯಮೇವ ತದಾSದ್ರಾಕ್ಷ್ಮ ಪಞ್ಚ ಮಾನುಷಯೋನಯಃ । ಯೋಗಯುಕ್ತಂ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಗಚ್ಛಂತಂ ಪರಮಾಂ ಗತಿಮ್ । ಅಹಂ ಧನಂಜಯಃ ಪಾರ್ಥಃ ಕೃಪಃ ಶಾರದ್ವತೋ ದ್ವಿಜಃ । ವಾಸುದೇವಶ್ಚ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯೋ ಧರ್ಮಪುತ್ರಶ್ಚ ಪಾಂಡವಃ’ (೧೯೩-೫೯-೬೦). ‘ನಾನು, ಅರ್ಜುನ, ಕೃಪ, ವಾಸುದೇವ, ಧರ್ಮಪುತ್ರ-   ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರು  ಉತ್ಕ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು  ನೋಡಿದೆವು’ ಎಂದು  ಸಂಜಯ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.  ಇಲ್ಲಿ   ‘ಧನಂಜಯಃ ಪಾರ್ಥಃ - ಧರ್ಮಪುತ್ರಶ್ಚ ಪಾಂಡವಃ’ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ‘ಪಂಚ ಪಾಂಡವರು’  ಎಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕೆಂದು  ಆಚಾರ್ಯರು ನಿರ್ಣಯ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ]

 

ಛಿತ್ವಾSಸಿನಾ ತಸ್ಯ ಶಿರಃ ಪುನಶ್ಚ ರಥಂ ಸ್ವಕೀಯಂ  ತ್ವರಯಾ ಸಮಾಸ್ಥಿತಃ ।

ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕೃಪಸ್ತಂ ಸುಭೃಶಂ ಭಯಾರ್ದ್ದಿತಃ ಸಮ್ಪ್ರಾದ್ರವದ್ ವಾಜಿನಮೇಕಮಾಸ್ಥಿತಃ ॥೨೬.೨೯೩ ॥

 

ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನು ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ, ಮತ್ತೆ ತನ್ನ ರಥವನ್ನು ವೇಗದಿಂದ ಏರಿದನು. ಈ ಘಟನೆಯನ್ನು ನೋಡಿದ ಕೃಪಾಚಾರ್ಯರು ಬಹಳ ಹೆದರಿ, ಒಂದು ಕುದುರೆಯನ್ನೇರಿ ಓಡಿಹೋದರು.

 

ಸಞ್ಛಿನ್ನೇ ದ್ರೋಣಶಿರಸಿ ಗರ್ಹಯಾಮಾಸ ವಾಸವಿಃ ।

ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ ಚ ಪಾಞ್ಚಾಲ್ಯಂ ಸಾತ್ಯಕಿಶ್ಚಾಪಿ ಕೋಪಿತಃ ॥೨೬.೨೯೪ ॥

 

ಈರೀತಿಯಾಗಿ ದ್ರೋಣನ ತಲೆಯು ಕಡಿಯಲ್ಪಡಲು, ಅರ್ಜುನನು ಯುಧಿಷ್ಠಿರನನ್ನೂ, ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನನ್ನೂ ನಿಂದಿಸಿದ. ಸಾತ್ಯಕಿಯೂ ಕೂಡಾ ಸಿಡುಕಿದ.

[ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನ ಮಾತನ್ನು ಈರೀತಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ- ‘ಉಪಚೀರ್ಣೋ ಗುರುರ್ಮಿಥ್ಯಾ ಭವತಾ ರಾಜ್ಯಕಾರಣಾತ್ । ಧರ್ಮಜ್ಞೇನ ಸತಾ ನಾಮ ಸೋSಧರ್ಮಃ ಸುಮಹಾನ್ ಕೃತಃ(೧೯೭.೩೬)- ಧರ್ಮಜ್ಞನೂ, ಸತ್ಪುರುಷನೂ ಆಗಿದ್ದರೂ, ರಾಜ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದ ನೀನು ಗುರುವಿಗೆ ಸುಳ್ಳನ್ನು ಹೇಳಿ ಮೋಸಗೊಳಿಸಿ ಮಹಾ ಅಧರ್ಮವನ್ನು ಮಾಡಿರುವೆ. ‘ನ್ಯಸ್ತಶಸ್ತ್ರಮಧರ್ಮೇಣ ಪಾತಯಿತ್ವಾ ಗುರುಂ ಭವಾನ್ । ರಕ್ಷತ್ವಿದಾನೀಂ ಸಾಮಾತ್ಯೋ ಯದಿ ಶಕ್ತೋSಸಿ ಪಾರ್ಷತಮ್’ (೪೨) ಆಯುಧವನ್ನು ಕೆಳಗಿಟ್ಟ ದ್ರೋಣಾಚಾರ್ಯರನ್ನು ಅಧರ್ಮದಿಂದ ಕೊಲ್ಲಿಸಿದ ನೀನು ಶಕ್ಯನಾದರೆ ಅಮಾತ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಈ ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸು. ‘ಗುರುಂ ಮೇ ಯತ್ರ ಪಾಞ್ಚಾಲ್ಯಃ ಕೇಶಪಕ್ಷೇ ಪರಾಮೃಶತ್ । ತನ್ನ ಜಾತು ಕ್ಷಮೇದ್ ದ್ರೌಣಿರ್ಜಾನನ್ ಪೌರುಷಮಾತ್ಮನಃ’ (೧೯೭.೩೫) ತನ್ನ ಪೌರುಷವು ಎಷ್ಟಿರುವುದೆಂದು ತಿಳಿದಿರುವ ದ್ರೌಣಿಯು ನನ್ನ ಗುರುವಿನ ಮುಡಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕೊಂದಿರುವವನನ್ನು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಕ್ಷಮಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಸಾತ್ಯಕಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: ‘ಅನಾರ್ಯಂ ತಾದೃಶಂ ಕೃತ್ವಾ ಪುನರೇವಂ ಗುರುಂ ಕ್ಷಿಪನ್ । ವಧ್ಯಸ್ತ್ವಂ ನ ತ್ವಯಾSರ್ಥೋSಸ್ತಿ ಮುಹೂರ್ತಮಪಿ ಜೀವತಾ’(೧೯೯.೧೪) - ಆ ರೀತಿ ಮಾಡಬಾರದ್ದನ್ನು ಮಾಡಿ ಪುನಃ ಗುರುವನ್ನು ನಿಂದಿಸುತ್ತಿರುವ ನೀನು ವಧ್ಯನು. ಮುಹೂರ್ತಕಾಲವೂ ನೀನು ಜೀವಿಸಿರುವುದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ ]

 

ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನಸ್ತು ತಾವಾಹ ಕಥಂ ಭೂರಿಶ್ರವಾ ಹತಃ ।

ಇತಿ ತಂ ಸಾತ್ಯಕಿಃ ಕ್ರುದ್ಧೋ ಗದಾಪಾಣಿಃ ಸಮಭ್ಯಯಾತ್ ॥೨೬.೨೯೫ ॥

 

ಆಗ ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನು ‘ಭೂರೀಶ್ರವನು ಹೇಗೆ ಸಂಹರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ ’ ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ.  ಈರೀತಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿದಾಗ ಮುನಿದ ಸಾತ್ಯಕಿಯು ಗದೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನ ಮೇಲೇರಿ  ಬಂದ.  

[ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನ ಮಾತನ್ನು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈರೀತಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ- ‘ಪರಾನ್ ಕ್ಷಪನ್ತಿ ದೋಷೇಣ ಸ್ವೇಷು ದೋಷೇಷ್ವದೃಷ್ಟಯಃ ।   ಯಃ ಸ ಭೂರಿಶ್ರವಾಶ್ಛಿನ್ನಭುಜಃ ಪ್ರಾಯಗತಸ್ತ್ವಯಾ । ವಾರ್ಯಮಾಣೇನ ಹಿ ಹತಸ್ತತಃ ಪಾಪತರಂ ನು ಕಿಮ್’ (೨೦೦.೩೦) – ‘ತಮ್ಮ ದೋಷದ ಬಗ್ಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದೇ ಬೇರೊಬ್ಬರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಭುಜ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಭೂರೀಶ್ರವ ಪ್ರಾಯೋಪವೇಶ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಹರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ.  ಇದು ಪಾಪವೆಂದಾದರೆ ಅದೂ ಪಾಪವೇ. ಅದು ಪಾಪ ಅಲ್ಲವೆಂದರೆ ಇದೂ ಪಾಪವಲ್ಲ’ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನ.]

 

ಆಹ್ವಯಾಮಾಸ ಪಾಞ್ಚಾಲ್ಯಸ್ತಂ ಧೃತಾಸಿರವಿಸ್ಮಯಃ ।

ತದಾ ಜಗ್ರಾಹ ಶೈನೇಯಂ ಭೀಮಃ ಕೃಷ್ಣಪ್ರಚೋದಿತಃ ।

ಶಮಯಾಮಾಸ ಪಾರ್ತ್ಥಂ ಚ ಪಾಞ್ಚಾಲ್ಯಸ್ನೇಹಯನ್ತ್ರಿತಃ ॥೨೬.೨೯೬ ॥

 

ಇದರಿಂದ ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ನಿರ್ಭೀತಿಯಿಂದ ‘ಬಾ’ ಎಂದು ಸಾತ್ಯಕಿಯನ್ನು ಕರೆದ. ಆಗ ಕೃಷ್ಣನಿಂದ ಪ್ರಚೋದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭೀಮಸೇನನು ಸಾತ್ಯಕಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡ. ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಮ್ನನ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಅರ್ಜುನನನ್ನೂ ಸಮಾಧಾನಗೊಳಿಸಿದ.  

 

ತೇ ವಾಸುದೇವೇನ ತದಾSನುಶಿಕ್ಷಿತಾಃ ಸ್ನೇಹಂ ಪುನಃ ಪೂರ್ವವದಾಪುರುತ್ತಮಮ್ ।

ಯತ್ತಾಶ್ಚ ಯುದ್ಧಾಯ ಸಮುದ್ಯತಾಶ್ಚ ತದಾSSಗಮದ್ ದ್ರೌಣಿರಪ್ಯಾತ್ತಧನ್ವಾ ॥೨೬.೨೯೭ ॥

 

ಆಗ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನಿಂದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬುದ್ಧಿಹೇಳಲ್ಪಟ್ಟ ಅವರು ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡರು. ಆಯುಧವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಸಿದ್ದರಾದರು. ಆಗ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಹಿಡಿದು ಅಶ್ವತ್ಥಾಮನು ಬಂದ.

 

ಆಶ್ರುತ್ಯ ತಾತಂ ನಿಹತಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಂ ಚಕಾರ ನಿಃಶೇಷರಿಪುಪ್ರಮಾಥನೇ ।

ನಾರಾಯಣಾಸ್ತ್ರಂ ವಿಸಸರ್ಜ್ಜ ಕೋಪಾತ್ ತದಾ ಭೀತಾ ಭೀಮಮೃತೇ ಸಮಸ್ತಾಃ ॥೨೬.೨೯೮ ॥

 

ನನ್ನ ಅಪ್ಪ ಸತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಕೇಳಿ ಅಶ್ವತ್ಥಾಮ, ಎಲ್ಲಾ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಮಾಡಿದ ಮತ್ತು ಕೋಪದಿಂದ ನಾರಾಯಣಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ಕೂಡಾ. ಆಗ ಭೀಮಸೇನನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇತರ ಎಲ್ಲರೂ ಭಯಗೊಂಡರು.

[‘ಪಾಣ್ಡುಸೈನ್ಯಮೃತೇ ಭೀಮಂ ಸುಮಹದ್ ಭಯಮಾವಿಶತ್’ (ದ್ರೋಣಪರ್ವ ೨೦೦.೬೮)- ಭೀಮಸೇನನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಭಯವಾಯಿತು]

 

ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ಪ್ರಾಹ ವಿಷಣ್ಣಚೇತನಃ ಶೈನೇಯಪೂರ್ವಾಃ ಪ್ರತಿಯಾನ್ತು ಸರ್ವೇ ।

ಸಭ್ರಾತೃಕೋsಹಂ ದ್ರೌಣಿವರಾಸ್ತ್ರಮಗ್ನೋ ಭವೇಯಮಿತ್ಯತ್ರ ಜಗಾದ ಕೇಶವಃ ॥೨೬.೨೯೯ ॥

 

ಯುಧಿಷ್ಠಿರನು ಬಹಳ ಖತಿಗೊಂಡು, ‘ಸಾತ್ಯಕಿಯೇ ಮೊದಲಾದವರೆಲ್ಲರೂ ತೆರಳಿರಿ. ನಮಗಾಗಿ ನೀವು ಸಾಯುವುದು ಬೇಡ. ನಾನು ನನ್ನ ತಮ್ಮಂದಿರೊಡಗೂಡಿ ನಾರಾಯಣಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಎದೆಗೊಟ್ಟು ಸಾಯುತ್ತೇನೆ’ ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಆಗ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ-

[ಯುಧಿಷ್ಠಿರನ ಈ ಮಾತನ್ನು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ- ‘ಸಙ್ಗ್ರಾಮಸ್ತು ನ ಕರ್ತವ್ಯಃ ಸರ್ವಸೈನ್ಯಾನ್ ಬ್ರವೀಮಿ ವಃ । ಅಹಂ ಹಿ ಸಹ ಸೋದರ್ಯೈಃ ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯೇ ಹವ್ಯವಾಹನಮ್’ (೨೦೦.೩೦)]

 

ನಮಧ್ವಮಸ್ತ್ರಸ್ಯ ತತೋ ವಿಮೋಕ್ಷ್ಯಥೇತ್ಯಥ ಪ್ರಣೇಮುಶ್ಚ ಧನಞ್ಜಯಾಧಿಕಾಃ ।

ಸರ್ವೇ ನ ಭೀಮಸ್ತದಮುಷ್ಯ ಮೂರ್ಧ್ನಿ ಪಪಾತ ಸೋSಗ್ನಾವಿವ ಸಂಸ್ಥಿತೋSಗ್ನಿಃ ॥೨೬.೩೦೦ ॥

 

‘ಎಲ್ಲರೂ ಕೂಡಾ ಅಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕುರಿತು ನಮಸ್ಕರಿಸಿರಿ, ಆಗ ಅದರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದುತ್ತೀರಿ’ ಎಂದನು. ಆಗ ಅರ್ಜುನನೇ ಮೊದಲಾದವರು ನಮಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಭೀಮನು ನಮಸ್ಕರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ಆ ಅಸ್ತ್ರವು ಭೀಮನ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಹೊಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿತು. ಭೀಮಸೇನನು ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿ ನಿಂತಂತೆ ನಿಂತ.

[‘ಯೇSಞ್ಜಲಿಂ ಕುರ್ವತೇ ವೀರ ನಮನ್ತಿ ಚ ವಿವಾಹನಾಃ । ತಾನ್ ನೈತದಸ್ತ್ರಂ ಸಙ್ಗ್ರಾಮೇ ನಿಹನಿಷ್ಯತಿ ಮಾನವಾನ್’ (ದ್ರೋಣಪರ್ವ ೨೦೦.೪೭)- ಯಾರು ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ ಅವರಿಗೆ ಆ ಅಸ್ತ್ರ ಏನೂ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ‘ತೇಷು ನಿಕ್ಷಿಪ್ತಶಸ್ತ್ರೇಷು ವಾಹನೇಭ್ಯಶ್ಚ್ಯುತೇಷು ಚ । ತದಸ್ತ್ರವೀರ್ಯಂ ವಿಪುಲಂ ಭೀಮಮೂರ್ಧನ್ಯಥಾಪತತ್’ (೨೦೦.೭೦) ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಅಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕೆಳಗಿಡಲು, ಅದು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಭೀಮನ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿತು. ‘ಅಗ್ನಾವಗ್ನಿರಿವ ನ್ಯಸ್ತೋ ಜ್ವಾಲಾಮಾಲೀ ಸುದುರ್ದೃಶಃ’ (೨೦೧.೩) ಅವನು ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿ ಇದ್ದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ.]